Αναζητώντας ασπίδες κατά του ρατσισμού

Η νοοτροπία των διακρίσεων προϋπάρχει από το μακραίωνο παρελθόν. Όμως, η διαμόρφωση της σύγχρονης κοινωνίας έχει ευνοήσει την πολυμορφία και τη γιγάντωση του ρατσισμού. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τις επιπτώσεις του αλλά και να διερευνήσουμε τρόπους καταπολέμησής του. 

Το φαινόμενο του ρατσισμού επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και επιδρά αρνητικά στην ψυχοσύνθεσή τους. Παρατηρούμε ότι δημιουργείται κλίμα μίσους και διχόνοιας μεταξύ των ανθρώπων, το οποίο οδηγεί σε απάνθρωπες συμπεριφορές, ακόμη και σε ακραία περιστατικά βίας. 

Άλλωστε, συνεχώς παρακολουθούμε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης γεγονότα εξευτελισμού και εκμετάλλευσης αδύναμων κοινωνικών ομάδων, τα οποία αποτελούν εκδηλώσεις του ρατσισμού. Απόρροια της μισαλλοδοξίας είναι η υποταγή του ρατσιστή στη δύναμη της υπεροχής και της περιφρόνησης των άλλων, αδιαφορώντας για αξίες, όπως η ανθρωπιά και η ενσυναίσθηση. Αντίθετα, όσοι υφίστανται το ρατσισμό νιώθουν φόβο, απελπισία και ζουν αποξενωμένοι, ενώ πολλές φορές στερούνται και θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση, την εργασία, ο σεβασμός και η αξιοπρέπεια. Συνεπώς, κατανοούμε ότι πρόκειται για φαινόμενο που προκαλεί τραγικές επιπτώσεις στα μέλη της κοινωνίας. 

Ωστόσο, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να βρούμε τρόπους ως κοινωνία, ώστε να απαλλαχθούμε από το φαινόμενο αυτό. Αν και η ριζική εξάλειψη του ρατσισμού είναι δυσεπίτευκτο έργο, η ατομική ευθύνη αλλά και η μέριμνα των κρατών μπορούν σε μεγάλο βαθμό να συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή. 

Συγκεκριμένα, το άτομο οφείλει να υιοθετεί κριτική στάση και σκεπτικισμό σε όσα του προβάλλονται ως αυταπόδεικτες αλήθειες, αντιστεκόμενος στη διαιώνιση των προκαταλήψεων. Ακόμη, είναι αναγκαίος και ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και η αλληλεγγύη απέναντι στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. 

Από την άλλη, τα κράτη θα πρέπει να διασφαλίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και συνάμα να φροντίζουν για την ισότητα όλων των πολιτών. Αυτό πρέπει να διασφαλίζεται στην πράξη μέσω αυστηρών ποινών σε όσους εκδηλώνουν ρατσιστικές συμπεριφορές κι όχι απλώς να υπάρχει ένας εποπτικός ρόλος σε θεωρητικό και μόνο επίπεδο. 

Για την αντιμετώπιση του φαινόμενου όμως καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει η παιδεία. Η κατάλληλη αγωγή από την οικογένεια και το σχολείο αποτελεί ασπίδα κατά του ρατσισμού. Μέσα από αυτούς τους φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης τα παιδιά μαθαίνουν να αποκτούν αξίες που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να αντισταθούν στις προκαταλήψεις. 

Για να επιτευχθεί αυτό, το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται να εστιάσει στην ανθρωπιστική παιδεία επιδιώκοντας την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβασμό προς το διαφορετικό. Παράλληλα, η οικογένεια οφείλει να λειτουργεί ως υγιές πρότυπο, αποφεύγοντας την αναπαραγωγή στερεοτύπων, επισημαίνοντας παράλληλα την αναγκαιότητα της κριτικής στάσης ζωής και της ανεκτικότητας στις διαπροσωπικές σχέσεις. Άρα, η σωστή αγωγή και παιδεία είναι ο βασικότερος τρόπος αντιμετώπισης του κακού.

 Αβίαστα, λοιπόν, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι ο ρατσισμός είναι ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα, που διαταράσσει την κοινωνική συνοχή και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ευθύνη όλων μας να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για την αντιμετώπισή του και να σταματήσουμε τη δημιουργία ή τη διαιώνιση των προκαταλήψεων.

Γράφουν οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου, μέλη του Δημοσιογραφικού Ομίλου