Η Μαρτυρική Γη της Ιωνίας. Ένας αιώνας Μνήμης!

[…] Λοιπόν ούλος αυτός ο κόσμος στοιβαγμένος στο μουράγιο και πάνω σε μαούνες. Άντροι, γέροι, γριές και γυναικόπαιδα, που είχανε παρατήσει τα καλά τους, και ξεμείνανε στο δρόμο, και τώρα εκεί μεροβραδιάζονταν εκεί πλαγιάζανε, άλλος μ’ ένα χράμι που έφερε μαζί του, άλλος μ’ ένα πάπλωμα ή με μια μπατανία. Χείλια τρεμοσαλεύανε από το παραμιλητό. Μάτια γουρλωμένα που αγναντεύανε τη Δευτέρα Παρουσία, τη συντέλεια του κόσμου […] Μέρα, χαρά Θεού. Τέλη Αυγούστου, αρχές Σεπτέμβρη με το καινούριο […].

Με αυτό τον γλαφυρό και άκρως παραστατικό τρόπο περιγράφεται η μεγάλη εθνική και ανθρώπινη τραγωδία της Μικράς Ασίας από τον Κοσμά Πολίτη στο μυθιστόρημά του «Στου Χατζηφράγκου».

Πράγματι, στις 27 Αυγούστου /9 Σεπτεμβρίου τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Σμύρνη και μέσα από σφαγές και λεηλασίες σφράγισαν το ένδοξο παρελθόν της Ιωνίας, τη μικρασιατική κοιτίδα του προαιώνιου πολιτισμού αλλά και το τέλος του ελληνικού στοιχείου στα παράλια της Μικράς Ασίας. Για την Ελλάδα, η Μικρασιατική Καταστροφή ταυτιζόταν με το ναυάγιο της «Μεγάλης Ιδέας», που από το 1844 αποτέλεσε το έμβλημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, λίγο πριν την είσοδο των τουρκικών στρατευμάτων στη Σμύρνη είχε πει: «Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το ελληνικό κράτος αλλά και σύμπαν το ελληνικό έθνος, κατεβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάσει και να το σώση».

Λάθη, παραλείψεις, διλήμματα, πολιτικοί ανταγωνισμοί, προσωπικά οφέλη, μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής των Ευρωπαίων, ήταν κάποια από τα αίτια που οδήγησαν στην καταστροφή και προκάλεσαν τον αποτροπιασμό όλων. Χαρακτηριστικά τα όσα είχε γράψει  ο τότε πρόξενος στη Σμύρνη Τζόρτζ Χόρτον: «Αισθάνθηκα μεγάλη ντροπή πως ανήκω στο ανθρώπινο γένος».

Η πτώση της γραμμής  Εσκί Σεχίρ – Κιουτάχεια  – Αφιόν Καραχισάρ που άντεξε σθεναρά για ένα χρόνο και η ήττα του 1922 ήταν μια σειρά ολέθριων σφαλμάτων της τότε ηγεσίας, πολιτικής και στρατιωτικής, η οποία όφειλε την ανάδειξή της σε σχέσεις πελατειακού τύπου και όχι στην δυναμική και την αξία της, όπως ακριβώς έγινε και στον ατυχή πόλεμο του 1897 (πολλοί, άλλωστε, από τους τότε πρωταγωνιστές πρωτοστάτησαν και στην Μικρά Ασία). Η μετριότητα όμως, πολλώ δε μάλλον η ανεπάρκεια, μπορεί να καλύπτονται  σε ειρηνικές περιόδους. Δεν μπορούν, όμως,  να αντέξουν τη σκληρή δοκιμασία της σύγκρουσης με έναν αντίπαλο που διψά για κτητικότητα, εκδίκηση και καταστροφή.

Όλα τα παραπάνω, με αφετηρία την πρώτη εγκατάσταση των Ελλήνων από την αρχαιότητα  μέχρι και τη μεγάλη έξοδο του 1922, προσπάθησε να παρουσιάσει ομάδα μαθητών του Σχολείου μας, κατά το σχολικό έτος 2021-2022 στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος «Πόντος –Μικρά Ασία: Η Μαρτυρική Γη. Ένας αιώνας Μνήμης!», σε ένα οπτικοακουστικό έργο, το οποίο αξίζει να παρακολουθήσετε.