“ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ & Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ” – ΜΕΡΟΣ Α΄

 “HELLAS”

′′ We are all Greek. Our laws, our philology, our religion, our arts, have their roots in Greece. Because without Greece, Rome, the driver, the abuser, could not spread any light and we will be heathens and wild. The form and spirit of man have reached their perfection in Greece…”

«Όλοι είμαστε Έλληνες. Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα. Γιατί, χωρίς την Ελλάδα η Ρώμη, η οδηγός, η καταχράστρια, δεν θα μπορούσε να σκορπίσει κανένα φως κι εμείς θα είμαστε απολίτιστοι και άγριοι. Η μορφή και το πνεύμα του ανθρώπου έφτασαν την τελειότητά τους στην Ελλάδα…», είναι τα λόγια του  Φιλέλληνα Άγγλου ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ στον πρόλογο του λυρικού ποιήματός του με τον τίτλο «Ελλάς».

Πράγματι, ο Φιλελληνισμός εδράζεται στην τριμερή σχέση μεταξύ των φιλελεύθερων κινημάτων της Ευρώπης για ανεξαρτησία, της κλασσικής παιδείας  και της μίμησης του αρχαίου κόσμου  καθώς και του Φιλελληνισμού, που υποκινήθηκε από τον αγνό πατριωτισμό και τον άσβεστο πόθο μιας χούφτας Ελλήνων για τη απόκτηση του ύψιστου αγαθού, που δεν ήταν άλλο από την Ελευθερία!

Αυτό το «καρδιοχτύπι» αφουγκράστηκαν ξένοι λόγιοι και οικονομικά ισχυροί άνθρωποι κυρίως της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής. Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Γερμανοί, Ιταλοί, Ελβετοί, γυναίκες και άνδρες, όλοι με ένα στόχο και ένα ιδανικό.

Ειδικότερα, το φιλελληνικό κύμα εκδηλώθηκε ασφαλώς με τη μεγαλύτερή του ένταση στη Γαλλία, όπου ο φιλελληνισμός είχε βαθιές ρίζες και εδραζόταν στη βάση των επαναστατικών ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης. Από τα πρώτα χρόνια κιόλας του αγώνα, δημοσιεύτηκαν στον γαλλικό τύπο υποστηρικτικά άρθρα για την ελληνική υπόθεση. Γρήγορα, επίσης, ιδρύθηκαν σωματεία που περιλάμβαναν στους κόλπους τους μεγάλες προσωπικότητες της γαλλικής κοινωνίας, όπως ο δούκας de Broglie, o στρατηγός Horace Sebastiani, o καθηγητής της Σορβόννης Abel Francois Villemain και ο ιδιοκτήτης τυπογραφείων και εκδότης Ambroise Firmin Didot στα τυπογραφεία του οποίου τυπώνονταν τα φιλελληνικά φυλλάδια. Παράλληλα, γεγονότα που έγιναν γνωστά με πολλές λεπτομέρειες στο εξωτερικό, όπως η σφαγή της Χίου και το έπος του Μεσολογγίου, δημιούργησαν ένα ευρύ κύμα συμπάθειας για τον ελληνικό λαό. Βίκτωρ Ουγκώ, Σατωβριάνδος, Ντελακρουά μέσα από την τέχνη τους και το έργο τους κινητοποιούν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και την παρωθούν σε καίριες αποφάσεις και αλλαγή πολιτικής.

Το φύλλο της 10 Ιουνίου 1826 της Γαλλικής εφημερίδας La Quotidienne, με πλήρη ανταπόκριση από το Μεσολόγγι και αναφορά στην πολιορκία.

1.200 Φιλέλληνες κατέφθασαν στην Ελλάδα από τον ευρωπαϊκό Βορρά και τη Δύση μετά το 1821 προκειμένου να υποστηρίξουν την Ελληνική Επανάσταση. Οι Γερμανοί αποτελούσαν τη μεγάλη πλειονότητα. Αλλά και οι περισσότεροι των πεσόντων ή θανόντων αλλογενών κατά τον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα προερχόταν από τη Γερμανία. Εκεί, η Ελληνική Επανάσταση κινητοποίησε ένα ισχυρό φιλελληνικό κίνημα. Τα ίχνη των Γερμανών Φιλελλήνων είναι ορατά από τα πρώτα χρόνια της σύγχρονης Ελλάδας μέχρι σήμερα, μεταξύ άλλων και στην εικόνα της Αθήνας. Ας αναλογιστεί κανείς π.χ. τον Friedrich von Gärtner (Φρίντριχ φον Γκαίρτνερ), σύμφωνα με τα σχέδια του οποίου χτίστηκαν τα Ανάκτορα, το σημερινό μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων, ή μετέπειτα τον Ernst Ziller (Ερνστ Τσίλλερ), ο οποίος δημιούργησε τα αρχιτεκτονικά σχέδια για περισσότερα από 500 κτήρια στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων το Μέγαρο Συγγρού (το σημερινό Υπουργείο Εξωτερικών) και το Ανάκτορο του Διαδόχου (το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο).  Επιπρόσθετα, πολλά φιλελληνικά κομιτάτα, ιδρύθηκαν και στην Ελβετία με τον τραπεζίτη Εϋνάρδο να χρηματοδοτεί και να ενισχύει τον αγώνα των Ελλήνων, διαθέτοντας τεράστια ποσά από την προσωπική του περιουσία. Το φιλελληνικό κίνημα δεν λειτούργησε μόνο προς τη μία κατεύθυνση. Η Ελληνική Επανάσταση και τα χρόνια που ακολούθησαν, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για το δημόσιο διάλογο και την αισθητική, ενώ επηρέασαν τη δημιουργία ενός εθνικού αισθήματος στη Γερμανία.

 Το κίνημα αυτό, το βασικό κίνητρο του οποίου ήταν η υποστήριξη ενός αγωνιζόμενου για την ελευθερία ευρωπαϊκού λαού σε επίπεδο ιδεών αλλά και σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, καθόρισε τη νοοτροπία μιας ολόκληρης ιστορικής περιόδου στη Γερμανία. Η Ελληνική Επανάσταση, συνεπώς, επηρέασε με τη σειρά της την τέχνη και τον πολιτισμό στη Γερμανία, κάτι που αποτυπώθηκε σε έργα ζωγραφικής, σε μουσικές συνθέσεις, στη λογοτεχνία (γερμανικός ρομαντισμός) ή στην εικόνα των πόλεων. Ο βασιλέας Λουδοβίκος Α’ της Βαυαρίας είχε το όραμα να δημιουργήσει στην πατρίδα του, το Μόναχο, μια «Αθήνα επί του Isar (του ποταμού Ίζαρ)». Αδιαμφισβήτητο είναι, επίσης, το γεγονός ότι η Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε ορόσημο και κίνητρο για την ανάπτυξη της Δημοκρατίας και του Κοινοβουλευτισμού στην Ευρώπη αλλά και πολύ πέρα από αυτή.

Μια άλλη σημαντική δύναμη της εποχής, η Αγγλία, βλέπει με ενδιαφέρον τα ελληνικά πράγματα. Λόδρος Βύρων, Φρέντερικ Νορθ, Γεώργιος Κάνινγκ συμπορεύονται και συμπάσχουν με τους ταπεινωμένους Ραγιάδες. Μάλιστα, η μεταστροφή της Αγγλικής πολιτικής  απέναντι στο ελληνικό ζήτημα το 1823, επαναπροσδιορίζει και την ευρύτερη κοινή γνώμη αναφορικά με τη θέση της στο ελληνικό ζήτημα.

Ο ίδιος φιλελληνικός πυρετός παρατηρήθηκε και πέρα από τον Ατλαντικό ωκεανό. Στη νέα μεγάλη δημοκρατία των ΗΠΑ, που λίγες δεκαετίες πριν, είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της, στις 4 Ιουλίου 1776, με τις διακηρύξεις του Τόμας Τζέφερσον και του Βενιαμίν Φραγκλίνου, οι θυσίες των Ελλήνων είχαν προκαλέσει ζωηρή εντύπωση σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ο αμερικανικός λαός συμπαραστάθηκε στο έθνος μας από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης. Φιλελληνικά κομιτάτα ιδρύθηκαν προς τα τέλη του 1823 σε τρεις μεγάλες πόλεις τη Αμερικής: στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφεια και τη Βοστώνη, ενώ τον επόμενο χρόνο ανάλογες επιτροπές συγκροτήθηκαν και σε άλλες μικρότερες πόλεις.

Αποκόμματα ειδήσεων από τη φιλελληνική δράση διαφόρων «Ελληνικών Επιτροπών» στις ΗΠΑ. Πάνω: ένα δωδεκάχρονο παιδί χαρίζει το ρολόι του στην φιλελληνική επιτροπή του Pittsburgh, με την παράκληση τα έσοδα να δοθούν στους πεινασμένους Έλληνες (Εφημερίδα Freedoms Journal).

Κάποια από τα πρόσωπα αυτά, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε, θυμίζοντας την προσφορά τους στο Ελληνισμό και τη στήριξή τους στον αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωση της χώρας μας, που αποτελούσε και την κοιτίδα του πολιτισμού της Ευρώπης!

Εξεγέρσου, ω Ελλάδα, εξεγέρσου!
Δίκαια ξεσήκωσες τις δυνάμεις σου,
δίκαια πολέμησες.
Στον Όλυμπο, στην Πίνδο, στις Θερμοπύλες
κάτω από τη σκιά των πανάρχαιων κορυφών τους
γεννήθηκε η νεαρή Ελευθερία
στους τάφους του Θησέα και του Περικλή
πάνω απ’ τα ιερά μάρμαρα των Αθηνών.
Ω! Χώρα των ηρώων και θεών
έσπασες τα δεσμά της δουλείας,
τραγουδώντας τους φλογερούς στίχους
του Τυρταίου, του Μπάιρον και του Ρήγα.

«Εξεγέρσου, ω Ελλάδα, εξεγέρσου!», Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν

Χωρίς την ελευθερία τι θα ήσουν, Ελλάς;

Χωρίς εσέ, Ελλάς, τι θα ήταν ο κόσμος;

Επάνω! Επάνω

«Μας ονόμασες επαναστάτες – πάντα έτσι ας μας καλείς!

Αυτό είναι σύνθημα των Ελλήνων

είναι το σύνθημα των Ελλήνων το αιώνιο!

Ο υπέροχος ήχος αυτός ποτέ να μην ηχήσει μέσ’ την καρδιά σου.

Εσύ, κάτω στη λάσπη θα μένης για πάντα, και θα παρατηρείς του κόσμου τα συμβάντα.»

«Η Ελλάς και ο Κόσμος» Wilhelm Müller

 

Επιμέλεια κειμένου: Ντάρλα Δήμητρα, Γ1 Γυμνασίου

 

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ…

 GEORGE CANNING – Γεώργιος Κάνινγκ

 

 
FRANK ABNEY HASTINGS – ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ ΆΣΤΙΓΞ
 

 
KARL FRIEDRICH  LEBRECHT VON NORMANN-EHRENFENS
ΚΑΡΟΛΟΣ ΝΟΡΜΑΝ 
 

 

ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ: ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΗ ΑΝΔΡΙΑΝΑ, ΓΟΥΡΔΟΥΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ & ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΤΣΟΥΡΑΠΑΣ